Gisteren naar een presentatie geweest over familiepatronen. Hoe we continu bezig zijn om enerzijds onze plaats in te nemen, dichter bij onszelf te komen. En tegelijkertijd ons stinkende best doen de verbinding te houden. Ik zag direct een parallel met organisatieverandering. Zijn we daar ook niet continu met hetzelfde bezig? Enerzijds op onze eigen manier het werk willen doen waar ons hart ligt. Anderzijds continu bezig zijn om de verbinding met collega’s en de organisatie niet te verliezen.
Er werd ons gevraagd met welke waarden we zijn opgevoed. En daar werden prachtige dingen gezegd. “Mijn ouders hebben me meegegeven dat iedereen altijd welkom is”. “Ik heb meegekregen van mijn ouders dat ze onvoorwaardelijk van mij houden”. Ik hoorde het aan en er bekroop mij toch een gevoel dat ik heel andere waarden heb meegekregen:
- Stel niemand teleur
- Zorg dat er niets mis gaat
- Blijf bij de groep
Begrijp me niet verkeerd. Dit is geen enkele klacht tegen mijn ouders. Ze hebben me uitstekend opgevoed en een prima basis gegeven voor mijn leven. Maar ik heb het gevoel dat de waarden die wij uitspraken tegen elkaar (heb elkander lief, zoals je jezelf liefhebt) ondersneeuwden bij waarden die werden ingegeven om de ‘lieve vrede te bewaren’. Het gevolg was dat ik weinig risico’s nam (zorg dat er niets mis gaat), me over verantwoordelijk voelde voor alles waar ik mee bezig was (stel niemand teleur) en me vooral niet ‘te afwijkend’ gedroeg (blijf bij de groep).
En ik denk dat ik helemaal niet de enige ben die deze waarden ingeprent heeft gekregen. Volgens mij zijn dit namelijk de waarden die de generatie van onze ouders bij zich droeg en dus logischerwijs op ons heeft overgedragen. En de reden waarom ik dat denk is dat ik mijn eigen gedrag (me verantwoordelijk voelen, risico’s vermijden en geen ruzie maken) overal in organisaties tegenkom. Sterker nog, onze beloningssystemen zijn er op gericht. Je doet het immers goed in een organisatie als je geen fouten maakt en je collega’s je aardig vinden. Als je dan ook nog je 25 jarig jubileum bereikt, vieren we dat uitbundig.
Is het erg, dat we deze waarden leven? Om eerlijk te zijn: JA! Ze passen namelijk totaal niet meer bij deze tijd van verandering. Verandering vraagt om nieuwe wegen te bewandelen, waardoor fouten gemaakt kunnen worden. Verandering vraagt dus om risico’s nemen. Verandering vraagt om iets te doen wat niet dat is wat de groep zomaar verwacht. En fouten maken en dingen anders doen, maakt het onvermijdelijk dat je soms mensen teleur stelt. Daarom is ons gedrag aanpassen soms zo moeizaam. Niet omdat we het niet zouden kunnen of willen. Maar omdat we ergens diep van binnen het gevoel hebben dat we onze ouders teleurstellen. Maar is dat echt zo? Of zou die ouder van nu alleen maar beretrots op je zijn omdat je steeds meer jezelf bent geworden?
